Het Apeldoornsche Bosch
Op 22 januari 2024 werd in Apeldoorn herdacht dat in de nacht van 21 op 22 januari 1943 Duitse overvalwagens alle bewoners en het personeel van de joodse psychiatrische inrichting Het Apeldoornsche Bosch eerst in vrachtwagens en vervolgens in goederenwagons gooiden om ze naar een van de vernietigingskampen te brengen, waar ze vrijwel onmiddellijk werden vermoord.
“Ze waanden zich veilig, te midden van een prachtig natuurgebied, omringd door geliefden, door mensen die hen apprecieerden, hen als mens zagen, in hun waarde lieten. Ze waren beschermd. Tot op een dag duizend-driehonderd mensen vermoord werden...
Beste mensen, ik heb het niet over de verschrikkelijke aanslag van 7 oktober, waarbij 1.300 personen vermoord, verkracht en onthoofd zijn, puur en enkel omdat ze joods waren. Ik heb het over het Jodenbosch, hier in Apeldoorn, 81 jaar geleden, in de ochtend van 22 januari werden haar inwoners op transport gezet, puur en enkel omdat ze joods waren…”.
Aldus rabbijn Yanki Jacobs in zijn toespraak bij de jaarlijkse herdenking van het Apeldoornche Bosch. Het was 81 jaar geleden dat ook daar meer dan 1300 mensen werden weggevoerd en vermoord, puur en enkel omdat ze joods waren. En met deze woorden legde hij meteen de vinger bij de wonde plek: het virus van de jodenhaat is na al die jaren nog altijd niet overwonnen. En dus moeten we nog altijd herdenken. Herdenken om waakzaam te blijven.
Ook deze herdenking was weer indrukwekkend. Leerlingen van basisschool De Prinsenhof en de Koninklijke Scholen Gemeenschap droegen zelf geschreven gedichten voor. En ze noemden hardop honderd van de ruim dertienhonderd namen van de slachtoffers. Niet alleen Johan Kruithof, voorzitter van het herinneringscentrum, en burgemeester Ton Heerts hielden een korte toespraak, ook Jetty Kropveld, geboren tegen het einde van de oorlog, op dezelfde dag in februari als haar zusje Lida in 1939, vertelde over de kleine Lida. Ze was naar het ‘Jodenbosch’ gebracht omdat ze daar veilig zou zijn…...
Bij het monument in het Prinsenpark werden namens allerlei instanties bloemen gelegd. Op het terrein van het vroegere Apeldoornsche Bosch is een klein herinneringscentrum ingericht. Dankzij giften en subsidies kan dat worden uitgebreid.
Volgend jaar zal die nieuwbouw klaar zijn, is de bedoeling. Men kan daar een bezoek brengen, om van dichtbij te voelen hoe het was. Om niet te vergeten. Om te voorkomen dat het weer zal gebeuren.
Door ds. Leo IJkel